Shpesh dëgjoj të krishterët të thonë se ne duhet të jemi më shumë si kisha e hershme. Dhe duhet ta pranoj, unë kam qenë një nga ata të krishterë. Por nëse ktheheshim në atë kohë, pyes veten se sa prej nesh preferojnë të qëndrojnë të vendosur në kishat tona të shekullit të 21-të. Në fund të fundit, të krishterët e shekullit të parë u kapën pas një grupi vlerash që ndryshojnë rrënjësisht nga shumica e të krishterëve sot.
Si i shohim ne të krishterët e tjerë
Një vlerë e pakëndshme e trumbetuar nga të krishterët e hershëm ishte pikëpamja e tyre për kishën si familje. Të krishterët e parë e panë veten si vëllezër e motra, si nëna dhe baballarë për të gjithë ata që ishin pjesë e komunitetit të krishterë.
Kjo, natyrisht, është e njohur për këdo që lexon Dhiatën e Re. Por ne nuk duhet ta lexojmë metaforën e kishës si familje përmes syzeve së vlerave moderne të familjes sonë perëndimore, ku gjyshërit tanë me mirëqënie të lartë janë transferuar në shtëpitë e të moshuarve dhe vëllezërit e motrat e bezdisshme trajtohen si të dëbuar.
Në shekullin e parë, njësia e familjes shtrihej shumë përtej familjes kryesore dhe mbahej së bashku nga një lidhje e pakushtëzuar përkushtimi dhe shërbimi. Ju nuk duhej t’i pëlqeni të afërmit tuaj, por pritet që t’i donit ata.
Është në këtë kontekst që Jezusi dhe Pali hapën dyert e shtëpisë dhe i mirëpritën të gjithë besimtarët si vëllezër e motra. Ata krijuan një fokus të ri në familjen që shtrihej shumë përtej të afërmve kryesorë të dikujt dhe përfshinte njerëz të çdo race dhe shtrese shoqërore që i dhanë besnikërinë e tyre Krishtit të ringjallur.
Si i shpenzojmë paratë tona
Shumë kisha sot shpenzojnë pjesën më të madhe të të ardhurave të tyre për rroga, ndërtime hipotekore dhe shtesa të tjera materiale për shërbimin. Shikoni çdo buxhet të kishës dhe ndoshta do të gjeni 1 ose 2 për qind të fondeve të kishës të alokuara për dashamirësi – duke ndihmuar njerëzit e varfër në nevojë. Ndoshta 5 për qind të tjera, ose 10 për qind në rastin më të mirë, i jepet nevojave jashtë kishës që në një farë mase ndihmojnë të varfërit.
Por një shpërndarje e tillë e fondeve bie ndesh me mënyrën se si kisha e hershme i shpenzoi paratë e saj. Dhiata e Re flet shumë për dhënien e parave, por rrallë – nëse ndonjëherë – flet për dhënien e pagave dhe nuk përmend kurrë dhënien e parave për një ndërtesë. (Për atë që ia kërkon të dijë më shumë, asnjëherë nuk përmendet dhënia e 10 për qind, e cila është ende një vlerë kryesore në kishat moderne.)
Kur Dhiata e Re flet për dhënien, i referohet rishpërndarjes së parave për të varfërit – zakonisht, besimtarët e varfër jashtë mureve të kishës (Romakëve 15:22-29; 1 Korintasve 16:1-4; 2 Korintasve 8-9). Kur Pali deklaron “Perëndia e do një dhurues të gëzuar” (2 Korintasve 9:7) për shembull, ishte në kontekstin e kishave johebraike që u jepnin para besimtarëve të varfër hebrenj që jetonin në Jerusalem. Në fakt, Pali harxhoi më shumë bojë duke shkruar për dhënien e njerëzve të varfër sesa për doktrinën e shfajësimit me anë të besimit.
Vetë Jezusi tha se dhënia për të varfërit është një nga kriteret kryesore të besimit të vërtetë (Luka 12:33, 14:33, Mat. 19:16-30) dhe mjeti kryesor me të cilin Ai do të ndajë të ligjtë nga të drejtët. Dita e Gjykimit (Mateu 25:31-46). Nëse i marrim seriozisht fjalët e Jezusit – dhe buxhetet tona të kishës sugjerojnë që ne nuk e bëjmë – kishat tona periferike mund të duken pak më ndryshe.
Si mendojmë për pushtetin
Një vlerë tjetër moderne që ishte e panjohur për kishën e hershme është militarizmi. Militarizmi i referohet “besimit ose dëshirës që një vend duhet të mbajë një aftësi të fortë ushtarake dhe të jetë i përgatitur ta përdorë atë në mënyrë agresive për të mbrojtur ose promovuar interesat kombëtare”. Nuk ka dyshim për këtë – militarizmi formon thellësisht vlerat amerikane.
Por ajo gjithashtu formëson vlerat e krishtera amerikane. Historiani ushtarak Andrew Bacevich ka zbuluar rrënjët e militarizmit amerikan dhe ka zbuluar se njeriu pas perdes nuk ka qenë askush tjetër veçse kisha ungjillore. Pas shumë kërkimesh, Bacevich përfundon: «Po të mos ishte mbështetja e ofruar nga disa dhjetëra miliona ungjillorë, militarizmi në këtë vend me të vërtetë fetar bëhet i paimagjinueshëm.»
Por kisha e hershme nuk ishte fare militariste. Të krishterët e hershëm nuk u magjepsën kurrë me fuqinë e ushtrisë romake; përkundrazi, ata u kapën pas ritmit të kryqit, ku e keqja pushtohet jo me shpata e shtiza, por me vuajtje dhe dashuri. Në fakt, vargu më i cituar mes të krishterëve të hershëm ishte urdhri i Jezusit që ne duhet t’i duam armiqtë tanë (Mateu 5:44); ishte Gjoni 3:16 i disa shekujve të parë.
Sot, ai është varrosur nën një grumbull paralajmërimesh dhe shënimesh – ne nuk mund t’i duam vërtet të gjithë armiqtë tanë. Kur bëhet fjalë për njerëzit që perceptohen si kërcënime, shumica e njerëzve sot – për ironi, madje edhe të krishterët – preferojnë drejtësinë sesa hirin.
Ndoshta të krishterët duhet të shërbejnë në ushtri ose të përdorin dhunën si mjetin e fundit për të mbrojtur të pafajshmit. Këto janë pyetje të vështira për t’u përgjigjur. Por kur Kisha është bërë motori turbo pas makinës ushtarake – për të mbrojtur ose promovuar në mënyrë agresive interesat kombëtare – ne ikim nga rrënjët tona të hershme kishtare, besnikëria e të cilëve ndaj Mbretërisë së Perëndisë e ul besnikërinë e tyre ndaj mbretërisë së Romës.
Si e studiojmë Biblën
Kisha e hershme vlerësonte gjithashtu studimin e përbashkët të Biblës. Ju mund të mendoni se kisha moderne e ka poshtë këtë. Shumica e të krishterëve zotërojnë disa Bibla dhe programet e kishës shpesh përmbajnë një gamë të gjerë studimesh biblike dhe klasa shpirtërore.
Sido që të jetë, të krishterët sot shfaqin një analfabetizëm të paparë biblik, pavarësisht se zotërojnë dhjetëra Bibla. Sipas një statistike, 60 përqind e të krishterëve të rilindur nuk mund të përmendin pesë nga 10 urdhërimet, 81 përqind nuk besojnë (ose nuk janë të vetëdijshëm) parimet themelore të besimit të krishterë dhe 12 përqind mendojnë se Zhan D’Arka ishte gruaja e Noes.
Të krishterët e hershëm e thithnin me padurim fjalën e Perëndisë si një sfungjer. Letrat e Dhiatës së Re, për shembull, përmbajnë jo vetëm citate të drejtpërdrejta nga Dhiata e Vjetër, por edhe shumë aludime delikate (fraza të shkurtra) që pritej të kuptoheshin nga lexuesi. Për shembull, vetëm libri i Zbulesës nuk përmban një citim të vetëm të drejtpërdrejtë nga Dhiata e Vjetër, dhe megjithatë ka më shumë se 500 aludime për fjalë ose fraza nga Dhiata e Vjetër. Këto aludime mund të kapeshin vetëm nga lexuesit të cilët ishin të njohur nga afër me Shkrimet e Dhiatës së Vjetër.
Kisha e hershme e mori seriozisht deklaratën e Jezusit se njerëzit nuk mund të jetojnë vetëm me bukë, por me çdo fjalë që vjen nga goja e Zotit (Mateu 4:4). Dhe kur Jezusi u tha dishepujve të Tij që t’u mësonin të tjerëve “të gjitha ato që unë ju urdhëroj”, ata e bënë atë (Mateu 28:20).
Kjo është arsyeja pse udhëheqësit e krishterë në shekujt e parë të besimit urdhëruan një studim rigoroz dhe të përbashkët të Biblës për këdo që u bë besimtar. Çdo i ri i konvertuar në krishterim i kaloi tre vitet e para të besimit duke studiuar të gjithë Biblën në mënyrë që ajo të depërtonte në kockat e tyre.
Ky nuk ishte një opsion. Të bëhesh i krishterë do të thoshte të rikonfiguroheshe nëpërmjet Fjalës së Perëndisë. Dhe këtu është gjëja: përpara shtypshkronjës (1450 pas Krishtit), shumica e njerëzve nuk dinin të lexonin. E gjithë ideja për të bërë përkushtime private ishte e paimagjinueshme deri 500 vjet më parë. E megjithatë, pavarësisht se ishin analfabetë, të krishterët e hershëm e flisnin rrjedhshëm Shkrimin duke dëgjuar leximin dhe mësimin e përbashkët të fjalës së Perëndisë.
Të krishterët e parë në të vërtetë jetuan sikur i njëjti Zot që dha yje në ekzistencë, nxori edhe Fjalën e Tij që ne ta ruajmë, ta mësojmë përmendësh dhe ta lexojmë dhjetë mijë herë. Ata do të ishin mistifikuar nga aftësia jonë moderne për të zotëruar, lexuar dhe për të lënë pas dore fjalën e shkruar të paçmuar.
Kam frikë se dëshira jonë për t’u kthyer në kishën e hershme do të kërkonte një rishikim mjaft të gjerë të formës së tubimeve bashkëkohore.
Burimi: Relevant Magazine
